Đa nang buồng trứng hai bên: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị
Đa nang buồng trứng 2 bên là bệnh buồng trứng phổ biến ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng mang thai tự nhiên của nữ giới. Vậy, đa nang buồng trứng 2 bên là gì? Dấu hiệu như thế nào? Và bị đa nang buồng trứng 2 bên có mang thai được không?
Hội chứng đa nang buồng trứng (PCOS) là một bệnh lý nội tiết tố ảnh hưởng đến phụ nữ trong khoảng độ tuổi sinh đẻ từ 15 đến 44 tuổi. Tỷ lệ phụ nữ trong nhóm này mắc PCOS tương đối cao (khoảng gần 27%). Tuy nhiên, theo thống kê, có đến 70% phụ nữ bị buồng trứng đa nang không được chẩn đoán.
Mục lục:
Bệnh đa nang buồng trứng 2 bên
Theo chu kỳ sinh học bình thường, khi một quả trứng trưởng thành được giải phóng từ buồng trứng được gọi là hiện tượng rụng trứng. Trong trường hợp trứng không được thụ tinh, trứng sẽ đi ra ngoài theo chu kỳ kinh nguyệt.
Tuy nhiên, ở một số trường hợp, trứng không thể được phóng đi (không rụng) do cơ thể nữ giới thiếu hụt hormone cần thiết như estrogen và progesterone. Khi cơ thể không rụng trứng, các túi nhỏ chứa chất lỏng sẽ phát triển bên trong buồng trứng, tạo thành những u nang, hay còn gọi là u buồng trứng.
Những u nang này có khả năng sản sinh ra hormone nội tiết tố androgen – hormone nam giới. Phụ nữ khi mắc PCOS thường có nồng độ hormone androgen cao. Gây rối loạn kinh nguyệt và các triệu chứng khác liên quan đến nội tiết tố. Người bị đa nang buồng trứng 2 bên càng có triệu chứng nghiêm trọng. Trong khi nếu chỉ bị một bên, bệnh nhân có thể vẫn có kinh đều và chỉ mắc triệu chứng nhẹ.
Như vậy đa nang buồng trứng hai bên là tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ dẫn đến nồng độ hormone nam giới trong cơ thể nữ cao bất thường. Khiến trứng không thể rụng trong các chu kỳ kinh nguyệt, dần dần hình thành u nang ở cả hai buồng trứng. 2 buồng trứng đa nang gây ra triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng hơn nhiều so với bị một bên. Tỉ lệ có thai tự nhiên với trường hợp bị đa nang buồng trứng 2 bên rất thấp.
Nguyên nhân đa nang buồng trứng 2 bên
Chuyên gia y tế vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây đa nang buồng trứng 2 bên. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu y học cho rằng, sự tăng cao của hormone androgen có thể là lý do gây ức chế làm giảm hiệu suất của quá trình sản xuất estrogen và progesterone ở buồng trứng. Khiến cho quá trình rụng trứng không thể diễn ra như bình thường. Bên cạnh đó, còn có một số yếu tố tăng nguy cơ cao là di truyền và kháng insulin dẫn đến androgen bị dư thừa. Cụ thể:
Di truyền
Trong các nghiên cứu chuyên sâu về hội chứng đa nang buồng trứng 2 bên, PCOS có khả năng di truyền qua nhiều thế hệ trong một gia đình. Bé gái được sinh ra bởi mẹ bị đa nang buồng trứng 2 bên sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh. Ngoài ra, chị gái bạn mắc đa nang buồng trứng 2 bên thì bạn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.
Kháng, dư thừa insulin
Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, điều chỉnh quá trình chuyển hóa đường qua việc hấp thụ đường vào tế bào mỡ, cơ, gan, xương; làm giảm nồng độ glucose ở trong máu.
Trong một vài nghiên cứu uy tín, 70% nữ giới mắc đa nang buồng trứng gặp phải hiện tượng kháng insulin. Sự dư thừa insulin kích thích cơ thể đẩy mạnh quá trình sản xuất androgen – giảm khả năng rụng trứng do hormone nam giới cản trở nang trứng phát triển. Bên cạnh đó, tiểu đường type 2 cũng gây ra dư thừa insulin, gây đa nang buồng trứng 2 bên ở nữ giới.
Chế độ ăn uống quá nhiều tinh bột
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, chế độ tiêu thụ quá nhiều dầu mỡ và tinh bột gây béo phì, dẫn đến tiểu đường type 2. Như đã đề cập ở trên, tiểu đường type 2 dẫn đến kháng insulin, tăng nguy cơ mắc đa nang buồng trứng.
Triệu chứng khi mắc bệnh đa nang buồng trứng 2 bên
2 buồng trứng đa nang có triệu chứng hoàn toàn tương tự với đa nang một bên nhưng biểu hiện sẽ nghiêm trọng hơn. Trong một số trường hợp, chị em sẽ nhận thấy dấu hiệu bị đa nang buồng trứng 2 bên ở thời gian đầu tiên kỳ kinh. Tuy nhiên đa số chỉ phát hiện khi khám định kỳ, tăng cân đột ngột hoặc kết hôn hơn 1 năm nhưng không có thai.
Các triệu chứng PCOS phổ biến nhất bao gồm:
- Kinh nguyệt không đều: Quá trình rụng trứng không thể diễn ra khiến niêm mạc tử cung không bị bong ra hàng tháng. Làm cho chu kỳ kinh nguyệt trở nên bất thường (2 – 3 tháng/1 lần hoặc kỳ kinh dưới 25 ngày). Chị em bị bệnh đa nang buồng trứng 2 bên thường chỉ có <8 kỳ kinh/năm.
- Chảy nhiều máu kinh nguyệt: Mặc dù kỳ kinh không đều đặn mỗi tháng, nhưng niêm mạc tử cung vẫn hình thành và phát triển trong thời gian dài. Do đó khi có kinh, lượng máu sẽ nhiều hơn so với bình thường.
- Mọc nhiều lông, rậm lông: Hơn 70% phụ nữ bị PCOS mọc lông trên mặt và cơ thể, bao gồm lưng, bụng và ngực.
- Mọc nhiều mụn trứng cá, da nhờn: Nội tiết tố nam có thể làm cho da tiết dầu nhiều hơn bình thường và gây ra mụn trên các vùng như mặt, ngực và lưng.
- Tăng cân: Có đến 80% phụ nữ bị PCOS bị thừa cân hoặc béo phì.
- Sạm da. Các mảng da sẫm màu có thể được hình thành ở cổ, bẹn và dưới vú.
- Nhức đầu: Sự thay đổi hormone có thể khiến một số người bị đau nhức đầu. Tâm trạng thường xuyên thay đổi thất thường. Chị em bị lo âu, căng thẳng. Thời gian dài có thể dẫn đến trầm cảm.
Đa nang buồng trứng 2 bên nguy hiểm không?
Các biến đổi trong nồng độ hormone androgen vượt quá mức bình thường tác động lớn đến khả năng mang thai của người phụ nữ. Ngoài ra, bệnh còn gây ra tác động xấu đến sức khỏe tinh thần, thể chất của người bệnh:
Vô sinh thứ phát
Đa nang buồng trứng 2 bên có thai được không là lo lắng của nhiều chị em. Tỷ lệ mang thai khi bị buồng trứng đa nang 2 bên không phải hoàn toàn bằng 0, nhưng con số rất thấp. Nếu chỉ bị một bên và buồng trứng còn lại hoạt động bình thường, con số này sẽ cao hơn. Do đó, tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn do đa nang buồng trứng 2 bên rất cao bởi trứng không rụng và không thể thụ tinh được.
Hội chứng chuyển hóa
Khi bị kháng insulin, lượng đường trong máu bệnh nhân tăng cao. Nữ giới bị buồng trứng đa nang 2 bên rất dễ béo phì và mắc tiểu đường type 2, tim mạch, xơ vữa động mạch, tăng cholesterol trong máu, đột quỵ,…
Ngưng thở khi ngủ
Ngưng thở khi ngủ lặp đi lặp lại nhiều đêm liền khiến giấc ngủ bị gián đoạn. Thậm chí nếu không chú ý một số trường hợp có thể tử vong. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, phụ nữ mắc PCOS có nguy cơ ngưng thở khi ngủ tăng gấp 5-10 lần so với những người không mắc PCOS.
Ung thư nội mạc tử cung
Nội mạc tử cung thông thường sẽ rụng vào ngày hành kinh. Nhưng khi trứng không rụng hàng tháng, lớp niêm mạc cứ thể dày lên làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Trầm cảm, căng thẳng, stress
Nhiều người vì mắc buồng trứng đa nang lâu dần bị trầm cảm kéo dài. Biến đổi lớn về lượng hormon trong cơ thể kèm theo các triệu chứng liên quan chắc chắn tác động nghiêm trọng đến cảm xúc của người bệnh.
Đa nang buồng trứng 2 bên có thai được không?
Đây là câu hỏi của nhiều người lo lắng. PCOS gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, tỉ lệ mang thai ở người mắc bệnh đa nang buồng trứng 2 bên cực thấp. Có đến 80% phụ nữ mắc PCOS gặp vấn đề về chức năng sinh sản.
Hội chứng này cũng làm tăng nguy cơ gây ra các biến chứng thai kỳ nguy hiểm. Họ phải đối mặt với nguy cơ sinh non, sảy thai, tăng huyết áp và tiểu đường trong thai kỳ cao hơn người bình thường.
Tuy nhiên, việc mang thai chỉ rất khó, chứ không phải hoàn toàn không thể. Chị em cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa. Duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát tốt cân nặng để tăng cơ hội mang thai tự nhiên.
Hơn nữa, y học hiện đại ngày càng phát triển, có nhiều phương pháp nhân tạo để hỗ trợ phụ nữ bị PCOS mang thai. Phổ biến nhất là thụ tinh trong ống nghiệm hoặc thụ tinh trong tử cung. Các phương pháp này đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam và có chi phí ngày càng hợp lý. Chị em không cần quá lo lắng vấn đề này.
Chẩn đoán buồng trứng đa nang 2 bên
Khám lâm sàng
bác sĩ sẽ điều tra bệnh sử gia đình, kiểm tra các triệu chứng lâm sàng, tình hình sức khỏe hiện tại của người bệnh. Các câu hỏi tập trung vào chu kỳ kinh nguyệt, sự biến đổi cân nặng trong một khoảng thời gian nhất định. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng lông tóc có mọc nhiều bất thường, da có nhiều mụn trứng cá và có bị kháng insulin không.
Xét nghiệm cận lâm sàng
- Xét nghiệm máu: đo và phân tích nồng độ hormone, loại trừ các nguyên nhân khác gây ra rối loạn kinh nguyệt hoặc tăng nồng độ androgen không phải do đa nang buồng trứng 2 bên. Xét nghiệm máu cho biết thông tin chỉ số đường huyết, cholesterol và triglycerid khi đói.
- Siêu âm: Từ hình ảnh siêu âm, kiểm tra tình trạng hiện tại của buồng trứng và độ dày của niêm mạc tử cung.
- Nếu được chẩn đoán mắc hội chứng đa nang buồng trứng 2 bên, bệnh nhân tiếp tục được đề xuất thực hiện xét nghiệm bổ sung để tìm hiểu về các biến chứng tiềm ẩn. Cụ thể: kiểm tra huyết áp, dung nạp glucose, mức cholesterol và triglyceride định kỳ, tầm soát trầm cảm lo âu và hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Buồng trứng đa nang 2 bên chữa được không? Chữa như thế nào?
Y học hiện đại chưa có phương pháp điều trị dứt điểm đa nang buồng trứng 2 bên. Khi phát hiện bệnh, bệnh nhân phải sống chung suốt đời với PCOS. Tuy nhiên, thăm khám và phát hiện sớm bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp. Giúp chị em giảm bớt triệu chứng khó chịu mà bệnh gây ra. Đồng thời có giải pháp để kích thích quá trình mang thai tự nhiên dễ dàng hơn.
Điều trị nội khoa
- Thuốc tránh thai kết hợp với estrogen và progestin hàng ngày giúp cân bằng hormone trong cơ thể. Điều tiết quá trình rụng trứng, giảm các triệu chứng bệnh đa nang buồng trứng 2 bên gây ra và ngăn ngừa ung thư nội mạc tử cung. Người bệnh có thể sử dụng viên uống, các phương pháp tránh thai bằng miếng dán hoặc đặt vòng âm đạo.
- Metformin (Glucophage, Fortamet) cải thiện lượng insulin trong cơ thể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng Metformin kết hợp với tập thể dục và thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp giảm cân và cải thiện các vấn đề liên quan đến PCOS như rối loạn kinh nguyệt.
- Clomiphene (Clomid) – loại thuốc hỗ trợ sinh sản, được sử dụng để kích thích quá trình rụng trứng ở chị em bị buồng trứng đa nang 2 bên có ý định mang thai.
Điều trị ngoại khoa – Can thiệp nội soi buồng trứng
Đây là phương pháp cuối cùng chỉ được sử dụng trong tình huống đặc biệt. Khi phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất nội soi cải thiện chức năng sinh sản cho bệnh nhân. Thông qua việc sử dụng công nghệ nội soi buồng trứng, bác sĩ sẽ cắt một góc buồng trứng. Tạo điều kiện thuận lợi để trứng rụng và thụ tinh. Phương án thứ hai, bác sĩ sẽ tạo các lỗ nhỏ ở bề mặt buồng trứng (phẫu thuật đốt điểm buồng trứng) để giảm nồng độ hormone nam và kích thích quá trình rụng trứng.
Mặc dù phương pháp này chỉ mang lại hiệu quả tạm thời, nhưng hơn 50% trường hợp phụ nữ có khả năng mang thai trong vòng một năm kể từ khi thực hiện phẫu thuật này.
Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
IVF là cách điều trị đa nang buồng trứng 2 bên phổ biến nhất của các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn hiện nay. Bác sĩ thu thập trứng và tinh trùng của hai vợ chồng, thụ tinh trong phòng thí nghiệm đạt điều kiện tiêu chuẩn để tạo thành phôi thai. Sau đó, phôi thai sẽ được chuyển vào tử cung của người vợ và tiếp tục phát triển.
Bên cạnh điều trị y tế, bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân thay đổi thói quen, lối sống và chế độ dinh dưỡng hằng ngày để tỷ lệ đậu thai thành công cao hơn:
Giảm cân và giữ mức cân nặng hợp lý
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng giảm 5-10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện các triệu chứng PCOS và điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt. Giảm cân cũng có thể cải thiện mức cholesterol, giảm insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tiểu đường.
Ăn ít carbohydrate
Các nghiên cứu uy tín đã chứng minh rằng, chế độ ăn uống ít carbohydrate có hiệu quả rõ rệt giúp giảm cân và giảm mức insulin. Cực kỳ hiệu quả cho người mắc buồng trứng đa nang 2 bên. Chế độ ăn có chỉ số đường huyết (GI) thấp cũng giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn so với chế độ ăn thông thường.
Tẩy lông
Lông tóc mọc rậm rạp ở mặt, ngực, lưng khiến chị em stress, trầm cảm nặng. Do đó, để giảm thiểu triệu chứng “khó đỡ” này, chị em có thể tẩy lông bằng nhiều cách. Sử dụng kem Eflornithine (Vaniqa) làm chậm sự phát triển của lông. Bên cạnh đó, có thể cân nhắc tẩy lông bằng laser hoặc điện phân.
Tập thể dục thể thao thường xuyên
Rèn luyện thể chất 30 phút/ngày, ít nhất 3 ngày/tuần là cách bảo vệ cơ thể hữu hiệu nhất. Đặc biệt với bệnh nhân bị đa nang buồng trứng 2 bên. Tập thể dục đều đặn giúp quá trình giảm cân diễn ra hiệu quả hơn, điều hòa kinh nguyệt và mức độ insulin trong máu. Từ đó giúp quá trình rụng trứng được cải thiện đáng kể.
Đa nang buồng trứng 2 bên là căn bệnh phổ biến của nữ giới trong độ tuổi sinh đẻ. Khi có triệu chứng của bệnh, chị em không cần quá hoang mang lo lắng. Cần đến cơ sở y tế chuyên khoa khám và có hướng điều trị sớm. Cần giữ tinh thần thoải mái, tránh stress căng thẳng sẽ khiến nội tiết tố ảnh hưởng nhiều hơn. Đa nang buồng trứng hoàn toàn có thể được “áp chế” không đáng sợ như chúng ta vẫn nghĩ nếu chị em can thiệp sớm và xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh.
