TỪ A – Z VỀ SA TỬ CUNG
Sa tử cung là tình trạng tử cung bị trượt xuống thấp, thậm chí lộ ra ngoài âm đạo, thường gặp ở phụ nữ sau sinh hoặc người lớn tuổi. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây khó chịu, đau đớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản và sinh hoạt hằng ngày. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách chữa sa tử cung an toàn, hiệu quả trong bài viết dưới đây.
Mục lục:
Sa tử cung là gì?
Sa tử cung (hay còn gọi là sa dạ con) là hiện tượng tử cung bị tụt khỏi vị trí bình thường trong khung chậu, do hệ thống cơ và dây chằng nâng đỡ tử cung bị yếu hoặc giãn lỏng. Tình trạng này khiến tử cung sa xuống âm đạo, gây cảm giác vướng, tức và khó chịu.
Các mức độ sa tử cung:
- Mức độ 1: Tử cung sa nhẹ, cổ tử cung chỉ xuống gần âm đạo.
- Mức độ 2: Cổ tử cung sa ra ngoài âm đạo khi rặn hoặc đứng lâu.
- Mức độ 3: Toàn bộ tử cung sa hẳn ra ngoài âm đạo – mức độ nặng nhất, cần điều trị y tế ngay.
Nguyên nhân sa tử cung là gì ?
Sa tử cung là hiện tượng khá phổ biến ở phụ nữ Việt Nam từ 40 – 50 tuổi. Bệnh thường xảy ra với đối tượng phụ nữ ở khu vực nông thôn.
Tử cung được bao bọc trong vùng xương chậu và được neo giữ bởi cơ và dây chằng. Tuy nhiên, do mang thai, sinh nở, mang vác nặng hay sự sụt giảm Estrogen khiến cơ và dây chằng suy yếu làm tử cung tụt xuống dưới.
Nguyên nhân gây hiện tượng bệnh này có thể là:
- Không được cung cấp đủ dinh dưỡng khi mang thai;
- Làm việc nặng sớm;
- Táo bón trong thai kỳ;
- Chửa đẻ nhiều lần;
- Thời gian rặn đẻ kéo dài;
- Sinh đôi, sinh ba;
- Ho kéo khi mang thai;
- Do cơ địa bẩm sinh.
Ngoài những nguyên nhân thường thấy ở trên, dạ con bị sa cũng có thể do tổ chức vùng chậu lỏng lẻo. Các cơ, dây chằng bị teo do thiếu nội tiết tố cũng khiến dạ con bị tụt xuống dưới.
Dấu hiệu sa tử cung dạ con sau sinh
Tùy từng cấp độ sa dạ con mà biểu hiện, triệu chứng bệnh xuất hiện mỗi người sẽ khác nhau.
- Dấu hiệu sa dạ con cấp độ 1: Cấp độ này thường ít triệu chứng, có thể có dấu hiệu nặng bụng trước kỳ hành kinh. Biểu hiện đau lưng, muốn đi tiểu nhiều lần nhưng nước tiểu ít.
- Dấu hiệu bệnh cấp độ 2: Chuyển sang cấp độ 2 triệu chứng tử cung bị sa xuống cũng sẽ nặng hơn như tiểu khó, rát. Ngoài ra, cũng có thể nhận biết bệnh qua các dấu hiệu ở khí hư màu trắng loãng hay chảy máu âm đạo bất thường. Đặc biệt, chị em có cảm giác phần tử cung xệ xuống ra ngoài miệng âm đạo.
- Dấu hiệu sa tử cung cấp độ 3: Mức độ này thì những biểu hiện bệnh rất nặng và nguy hiểm, tử cung sưng phù, lở loét, mưng mủ, chảy dịch vàng. Mắt thường có thể nhìn thấy tử cung sa hẳn ra ngoài âm đạo và phải cắt bỏ do chúng không thể tự co lại.
Dạ con – tử cung bị sa có nguy hiểm không?
Về nguyên tắc sa dạ con không gây nguy hiểm tới tính mạng. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Người bệnh sẽ tránh được những biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.
Nếu chị em chủ quan và để bệnh kéo dài, thì có thể đối mặt những hậu quả:
- Loét âm đạo: Tử cung khi tụt xuống có thể kéo theo lớp lót thành âm đạo nhô ra bên ngoài. Thành lót âm đạo lúc này có thể va quệt vào quần lót và bị tổn thương.
- Sa cơ quan khác vùng chậu: Khi cấp độ bệnh tăng tiến cũng kéo theo các cơ quan khác bị sa theo nó. Có thể đó là sa trực tràng hoặc bàng quang.
- Cắt bỏ tử cung vĩnh viễn: Nếu bệnh ở cấp độ 3 tử cung lòi ra tới tận ngoài âm đạo, bị nhiễm khuẩn và không thể tự co lên sẽ phải cắt bỏ tử cung vĩnh viễn.
Phương pháp điều trị sa tử cung
Việc điều trị sa tử cung phụ thuộc vào mức độ bệnh, tuổi tác, mong muốn sinh con của người bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể. Hiện nay có 3 nhóm phương pháp chính: điều trị tự nhiên, điều trị bằng dụng cụ và thuốc, và phẫu thuật can thiệp.
Điều trị bằng phương pháp tự nhiên (áp dụng cho mức độ nhẹ)
Phương pháp này phù hợp với phụ nữ bị sa tử cung độ 1 hoặc mới xuất hiện triệu chứng. Mục tiêu là tăng sức mạnh cơ sàn chậu, cải thiện vị trí tử cung và ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.
Tập bài Kegel mỗi ngày: Là bài tập giúp siết chặt và nâng cơ sàn chậu, từ đó đỡ tử cung tốt hơn.
Cách tập:
- Siết chặt cơ vùng kín (như khi cố nhịn tiểu).
- Giữ 5 giây, rồi thả lỏng 5 giây.
- Lặp lại 10–15 lần/lượt, 3 lượt/ngày.
- Duy trì thường xuyên trong 1–3 tháng sẽ giúp giảm rõ rệt cảm giác nặng bụng dưới, tiểu són và sa nhẹ.
Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Không mang vác nặng, hạn chế đứng lâu hoặc ngồi một tư thế quá lâu.
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ để tránh táo bón.
- Giảm cân nếu thừa cân, vì béo phì làm tăng áp lực vùng bụng.
- Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh và không nhịn tiểu.
- Chườm ấm và massage vùng bụng dưới
- Giúp tăng lưu thông máu, làm giảm cảm giác tức, nặng vùng chậu và hỗ trợ co hồi tử cung sau sinh.
Dùng thuốc và vòng nâng tử cung (điều trị mức độ trung bình)
Khi cơ sàn chậu đã yếu, nhưng tử cung chưa sa hoàn toàn ra ngoài, bác sĩ có thể chỉ định:
Đặt vòng nâng tử cung (Pessary)
- Là một thiết bị bằng silicon mềm đặt trong âm đạo, giúp đỡ tử cung về vị trí bình thường.
- Ưu điểm: Không cần phẫu thuật, dễ sử dụng, hiệu quả nhanh.
- Cần tái khám định kỳ để vệ sinh và thay vòng theo hướng dẫn của bác sĩ (thường 3–6 tháng/lần).
Dùng thuốc nội tiết hoặc thuốc đặt âm đạo
- Thuốc estrogen có thể được chỉ định để tăng đàn hồi và sức bền của niêm mạc âm đạo.
- Thuốc đặt có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn nếu có nhiễm trùng kèm theo.
Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc vòng nâng khi chưa có chỉ định của bác sĩ để tránh nhiễm trùng hoặc tổn thương tử cung.
Phẫu thuật điều trị (áp dụng cho mức độ nặng)
Phẫu thuật là giải pháp cuối cùng, thường được chỉ định cho người bị sa tử cung độ 3 (tử cung sa hẳn ra ngoài âm đạo) hoặc điều trị bảo tồn không hiệu quả.
Các phương pháp phẫu thuật phổ biến:
- Khâu treo tử cung: Giúp nâng và cố định tử cung vào vị trí ban đầu.
- Khâu cố định âm đạo vào xương cùng: Áp dụng khi dây chằng sàn chậu quá yếu.
- Cắt tử cung (nếu cần): Dành cho phụ nữ không còn nhu cầu sinh con, sa nặng và có biến chứng.
- Phẫu thuật giúp phục hồi nhanh, giảm cảm giác khó chịu và ngăn tái phát, nhưng cần nghỉ ngơi, kiêng quan hệ ít nhất 6–8 tuần sau mổ.
Kết hợp y học cổ truyền hỗ trợ điều trị
Một số bài thuốc Đông y có thể giúp bổ khí, nâng đỡ tạng hư, cải thiện sức khỏe tử cung như:
- Thang thuốc Bổ trung ích khí (dành cho người mệt mỏi, khí hư).
- Bài thuốc Thăng ma hoàng kỳ thang (hỗ trợ nâng đỡ tử cung nhẹ).
Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến thầy thuốc y học cổ truyền uy tín, không nên tự ý sử dụng.
Xem thêm: Các cách chữa sa tử cung hiệu quả
Sa tử cung tuy không phải là bệnh lý đe dọa tính mạng, nhưng lại ảnh hưởng lớn đến sức khỏe sinh sản, đời sống vợ chồng và chất lượng cuộc sống hằng ngày của phụ nữ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, điều trị kịp thời, kết hợp tập luyện và thay đổi lối sống khoa học sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh đáng kể, thậm chí phục hồi hoàn toàn nếu phát hiện sớm.
Chị em nên duy trì thói quen khám phụ khoa định kỳ, rèn luyện các bài tập sàn chậu (như Kegel), và hạn chế mang vác nặng để bảo vệ sức khỏe tử cung. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng dưới, tiểu són, cảm giác vướng ở vùng kín — hãy chủ động đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp.
