Tinh hoàn bên to bên nhỏ là thế nào? Nguyên nhân do đâu?

Nhiều bậc phụ huynh hoang mang, lo lắng khi nhận thấy tình trạng tinh hoàn bên to bên nhỏ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Theo các chuyên gia, kích thước tinh hoàn không đều nhau là hiện tượng sinh lý thường gặp ở nam giới trong mọi độ tuổi và thường không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu sự chênh lệch kích thước hai tinh hoàn quá lớn và kèm theo các biểu hiện bất thường, nam giới cần thăm khám sớm bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý.

Vậy tinh hoàn bên to bên nhỏ là bệnh gì? Làm sao để nhận biết tinh hoàn một bên to một bên nhỏ? Bài viết có sự tham vấn chuyên môn của Thạc sĩ  – Bác sĩ Đặng Tuấn Trình, hiện đang công tác tại phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội sẽ giúp anh em giải đáp cụ thể các vấn đề trên. 

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là gì?

Tinh hoàn có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ sinh sản của nam giới với chức năng sản xuất tinh trùng và hormone sinh dục nam testosterone. Tinh hoàn nằm trong bìu, ở nam giới trưởng thành, tinh hoàn nặng khoảng 20g, độ rộng khoảng 2.5cm, dài 4.5cm và dày 1.5 cm. 

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là tình trạng kích thước hai tinh hoàn không bằng nhau. Đây là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và nam giới trường thành. Thông thường, kích thước của tinh hoàn bên phải sẽ lớn hơn tinh hoàn bên trái. Ngoài ra, một bên tinh hoàn có xu hướng treo cao hơn so với bên còn lại. Tình trạng này xuất phát từ nguyên nhân sinh lý nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý tại cơ quan này.

Do đó, nam giới cần kiểm tra tinh hoàn thường xuyên, nếu nhận thấy tinh hoàn bên to bên nhỏ kèm theo các triệu chứng bất thường, hãy đến ngay cơ sở y tế để bác sĩ thăm khám và hỗ trợ kịp thời.

Cách nhận biết tinh hoàn một bên to một bên nhỏ?

Nam giới nên kiểm tra tinh hoàn thường xuyên, mỗi tháng một lần để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường (nếu có). Theo bác sĩ Nam khoa, thời điểm lý tưởng nhất để kiểm tra tinh hoàn là sau khi tắm bởi lúc này phần da bìu mềm mại hơn, giúp nam giới dễ dàng cảm nhận khi chạm bằng tay. Nam giới kiểm tra tinh hoàn theo các bước dưới đây:

• Nam giới đứng thẳng, hai chân dang rộng bằng vai 
• Dùng tay kiểm tra xung quanh bìu có vết sưng tấy, phù nề bất thường nào không
• Cuộn tinh hoàn giữa ngón tay cái và ngón trỏ, sau đó lăn nhẹ để cảm nhận bề mặt và xung quanh tinh hoàn. Tiếp đó, nam giới kiểm tra u cục, lồi lõm và cảm nhận các vùng đau.
• Chạm vào đáy bìu để tìm mào tinh hoàn. Mào tinh là một ống gắn với tinh hoàn để lưu trữ tinh trùng.

Tinh hoàn khỏe mạnh có hình quả trứng, hơi dẹt, các bề mặt nhẵn và không có u cục, lồi lõm. Bìu không có dấu hiệu sưng tấy, ửng đỏ, chạm vào không thấy cục cứng hay mềm thì được coi là bình thường. Trường hợp hai tinh hoàn chênh lệch kích thước một bên to một bên nhỏ nhưng không gây đau khi đứng, ngồi hoặc di chuyển thì nam giới không cần quá lo lắng bởi đây có thể là hiện tượng sinh lý thường gặp. Tuy nhiên, nam giới cần cảnh giác khi tinh hoàn bên to bên nhỏ có kèm theo triệu chứng bất thường như: 

• Xuất hiện các khối u nhỏ, cục cứng hoặc vết sưng xung quanh và bên trong tinh hoàn.
• Tinh hoàn quá mềm hoặc quá cứng
• Kích thước tinh hoàn tăng/giảm nhanh so với lần kiểm tra trước đó
• Tinh hoàn sưng đau, nóng rát, đỏ, mức độ đau tăng lên khi chạm vào

Tại sao tinh hoàn bên to bên nhỏ?

Chuyên gia Nam học – Ngoại Tiết niệu – Đặng Tuấn Trình cho biết: Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh hoàn bên to bên nhỏ. Một số yếu tố sinh lý và bệnh lý có liên quan đến tình trạng này là:

Tinh hoàn bên to bên nhỏ ở trẻ em do bẩm sinh

Tình trạng tinh hoàn một bên to một bên nhỏ có thể gặp ở trẻ sơ sinh mới chào đời. Bác sĩ và cha mẹ có thể nhận biết được sự chênh lệch kích thước hai tinh hoàn thông qua việc quan sát bằng mắt thường hoặc chạm vào phần bìu.

Nếu trẻ sơ sinh có tinh hoàn bên to bên nhỏ mà không kèm theo bất kỳ triệu chứng bất thường nào thì đây là hiện tượng sinh lý bình thường. Nhưng nếu kích thước hai bên tinh hoàn không bằng nhau, bên cao bên thấp, kèm theo triệu chứng bìu sưng tấy, ửng đỏ, trẻ quấy khóc, bỏ bú…, thì nguyên nhân chủ yếu do bệnh lý tinh hoàn lạc chỗ (tinh hoàn phát triển ngoài bìu), thoát vị bẹn, …

Do chấn thương

Nam giới tham gia những môn thể thao tiếp xúc mạo hiểm có thể gặp những chấn thương tại vùng kín khiến tinh hoàn bị thương tổn. Tại vị trí tổn thương sẽ xuất hiện tình trạng xuất huyết trong kèm theo hiện tượng vón cục, khiến tinh hoàn gặp một số vấn đề khác nhau và dần thu nhỏ lại. Điều này dẫn đến sự thay đổi kích thước giữa hai bên tinh hoàn.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ do bệnh lý

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là bệnh gì? Đây là vấn đề thu hút sự quan tâm của nhiều nam giới. Theo bác sĩ Trình, kích thước tinh hoàn không bằng nhau là hệ quả của một số bệnh lý tại cơ quan này:

• Viêm tinh hoàn

Nam giới bị viêm tinh hoàn thường có các biểu hiện sưng đau, tăng kích thước một hoặc hai bên tinh hoàn, kèm theo biểu hiện tiểu buốt, đau khi giao hợp và xuất tinh. Một số trường hợp có triệu chứng sưng hạch bạch huyết ở vùng háng, buồn nôn, nôn, mệt mỏi, sốt, ớn lạnh…

Viêm tinh hoàn nếu không điều trị bệnh hoặc điều trị sai cách sẽ phát triển thành viêm tinh hoàn mạn tính, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và khả năng sinh sản của nam giới.

• Viêm mào tinh hoàn

Mào tinh hoàn là một ống nhỏ nằm sau tinh hoàn, có nhiệm vụ lưu trữ và hoàn thiện tinh trùng. Khi cơ quan này bị viêm nhiễm, mào tinh hoàn và tinh hoàn sưng to, nắn nhẹ thấy rất đau kèm theo triệu chứng như sốt, đỏ da vùng bìu, đau nhói khi quan hệ tình dục và xuất tinh.  

• Tràn dịch tinh mạc

Tràn dịch tinh mạc là tình trạng ống bẹn không thể đóng được, khiến chất dịch từ bụng tích tụ tại bìu và dẫn đến hiện tượng sưng tinh hoàn. Do đó, một bên tinh hoàn to bất thường, có kích thước lớn hơn hẳn bên còn lại. 

Tràn dịch tinh mạc thường không gây đau đớn và có thể tự biến mất. Tuy nhiên, một số trường hợp cần phẫu thuật để loại bỏ dịch thừa. 

• U nang biểu mô

Sự hình thành các u nang biểu mô – một loại u ở da có nguồn gốc từ lớp biểu mô (lớp trên cùng của da) có thể làm tăng kích thước tinh hoàn. May mắn là hầu hết u nang đều lành tính, không gây đau đớn và không cần tiến hành điều trị. Tuy nhiên, một số trường hợp ngoại lệ gây đau đớn, cản trở quan hệ tình dục thì cần phẫu thuật cắt u nang để loại bỏ triệu chứng khó chịu. 

• Xoắn tinh hoàn

Xoắn tinh hoàn là hiện tượng cuống tinh hoàn (thừng tinh) tự quay quanh trục, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu nuôi dưỡng tinh hoàn.  Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng trẻ sơ sinh và trẻ trong độ tuổi từ 10 – 21 tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác. Nam giới bị xoắn tinh hoàn thường có các biểu hiện như tinh hoàn sưng to, đỏ, đau nhói khi chạm vào, mức độ đau ngày càng tăng. Cơn đau có thể lan đến vùng bụng, vùng đùi kèm theo biểu hiện tiểu buốt, tiểu rát, tiểu tiện nhiều lần. 

Xoắn tinh hoàn cần được phẫu thuật tháo xoắn càng sớm càng tốt, bởi nếu không xử lý kịp thời, tinh hoàn sẽ bị hoại tử, cần tiến hành cắt bỏ tinh hoàn để bảo toàn tinh hoàn bên còn lại. 

• Giãn tĩnh mạch tinh hoàn

Giãn tĩnh mạch tinh hoàn xảy ra khi tĩnh mạch thừng tinh không có van hoặc hệ thống van chống trào ngược gặp vấn đề nào đó. Điều này khiến máu từ tĩnh mạch thận hoặc tĩnh mạch chủ dưới trào ngược trở vào tĩnh mạch tinh hoàn, dẫn đến tình trạng tăng kích thước tinh hoàn và gây đau tức, khó chịu vùng bìu. Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, giãn tĩnh mạch thừng tinh làm suy giảm chất lượng tinh trùng, gây vô sinh – hiếm muộn. 

• Ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn xuất hiện phổ biến ở nam giới trong độ tuổi từ 15- 35 tuổi. Khi ung thư phát triển trong tinh hoàn, khối u sẽ khiến kích thước tinh hoàn tăng lên, dẫn đến tình trạng tinh hoàn một bên to một bên nhỏ. Nam giới mắc bệnh thường gặp một số triệu chứng như đau âm ỉ vùng bẹn bìu, sưng đau tinh hoàn, đau vùng bụng dưới, vùng háng, khó thở, ho có đờm, ho ra máu…

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có sao không?

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là tình trạng thường gặp ở nam giới. Sự chênh lệch kích thước giữa hai bên tinh hoàn được xem là bình thường nếu độ lệch không quá 2-3 cm, không gây đau đớn và không kèm theo các triệu chứng sưng tấy, nổi u cục, quá cứng hoặc quá mềm.

Nhưng nếu tinh hoàn một bên to một bên nhỏ xuất hiện cùng với các hiểu hiện bất thường, nam giới cần nhanh chóng đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị kịp thời. Bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh bảo một số bệnh lý, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời.

• Biến chứng cấp tính do xoắn tinh hoàn

Trường hợp tinh hoàn bên to bên nhỏ do bị xoắn tinh hoàn, nam giới sẽ cảm thấy cơn đau đột ngột, dữ dội, bìu sưng to, tím đỏ do mạch máu nuôi dưỡng tinh hoàn bị tắc nghẽn. Đây là bệnh lý cần phẫu thuật khẩn cấp bởi nếu xử lý muộn, tinh hoàn của trẻ bị tổn thương vĩnh viễn.

• Màng tinh hoàn bị tổn thương

Khi bị tràn dịch tinh mạc, tinh dịch, máu và các chất dịch trong ổ bụng tích tụ sẽ khiến tinh hoàn bị chảy xệ. Màng tình cần căng giãn để lưu trữ các chất dịch ứ đọng. Nếu không phẫu thuật để loại bỏ dịch thừa, màng tinh dễ bị tổn thương vì căng giãn quá mức trong thời gian dài. 

• Giảm chất lượng tinh trùng 

Trường hợp nam giới mắc bệnh tinh hoàn lạc chỗ dẫn đến tinh hoàn bên to bên nhỏ, do không nằm trong bìu nên tinh hoàn không được cung cấp điều kiện thuận lợi để sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng. Về lâu dài, chất lượng và số lượng tinh trùng bị sụt giảm nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, viêm nhiễm tại tinh hoàn, mào tinh hoàn làm suy giảm chức năng sản xuất tinh trùng, khiến số lượng tinh binh giảm sút và gây ra tình trạng tinh trùng yếu, tinh trùng loãng… 

• Nguy cơ vô sinh – hiếm muộn

Số lượng và chất lượng tinh trùng kém là một trong những nguyên nhân chính gây vô sinh – hiếm muộn ở nam giới. Ngoài ra, với những nam bị xoắn cả hai tinh hoàn nhưng không được tháo xoắn kịp thời, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ tinh hoàn. Lúc này, nam giới sẽ mất hoàn toàn khả năng có con tự nhiên. 

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có con được không?

Hầu hết các trường hợp tinh hoàn bên to bên nhỏ không ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng và quan hệ tình dục của nam giới. Do đó, cánh mày râu vẫn có khả năng có con bình thường. Tuy nhiên, với những nam giới gặp tình trạng tinh hoàn bên to bên nhỏ do bệnh lý, khả năng có con cần được xem xét tùy thuộc vào nguyên nhân, tình trạng bệnh lý cũng như phương pháp điều trị. 

Trường hợp tinh hoàn bên to bên nhỏ do bệnh lý viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, u nang biểu mô…, nam giới vẫn có con bình thường nếu bệnh được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả. Nhưng nếu chủ quan, tự chữa trị tại nhà khiến bệnh tiến triển nặng, dẫn đến chất lượng tinh trùng giảm sút thì khả năng làm cha của anh em sẽ bị ảnh hưởng.

Điển hình nhất là bệnh lý xoắn tinh hoàn. Đây là bệnh lý cấp cứu về mạch máu, cần được phẫu thuật tháp xoắn trong vòng 6 giờ kể từ khi xuất hiện cơn đau dữ dội vùng bìu. Nếu xử lý chậm trễ, tinh hoàn bị hoại tử cần phải tiến hành cắt bỏ tinh hoàn để đảm bảo an toàn cho tinh hoàn còn lại. Nghiêm trọng hơn, nếu bị xoắn cả hai tinh hoàn và không được cấp cứu kịp thời, nam giới cần cắt bỏ cả hai bên tinh hoàn. Điều này khiến nam giới đối mặt với nguy cơ vô sinh, mất hoàn toàn khả năng làm cha.

Chính vì thế, khi nhận thấy tinh hoàn bên to bên nhỏ kèm theo các dấu hiệu bất thường, nam giới cần đến ngay cơ sở y tế thăm khám. Tại đây, bằng các nghiệp vụ khám lâm sàng, siêu âm và xét nghiệm, bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác nguyên nhân tinh hoàn bên to bên nhỏ, từ đó đưa ra phương pháp điều trị kịp thời.

Hy vọng với những thông tin mà bài biết cung cấp, nam giới đã nắm bắt được những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh hoàn một bên to một bên nhỏ, từ đó chủ động thăm khám và điều trị kịp thời. Nếu bạn còn điều gì thắc mắc liên quan đến vấn đề tinh hoàn bên to bên nhỏ hay bệnh lý về đường tình dục khác, hãy gọi ngay đến số điện thoại 0969 668 152 để được các chuyên gia hàng đầu tư vấn miễn phí.