TIÊM PHÒNG CÚM KHI MANG THAI: CẨM NANG CHO MẸ BẦU
Tiêm phòng cúm khi mang thai là một trong những biện pháp quan trọng giúp mẹ bầu bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi khỏi các biến chứng nguy hiểm do virus cúm gây ra. Việc tiêm vắc xin cúm đúng thời điểm, đúng loại và đúng hướng dẫn y tế không chỉ giảm nguy cơ nhiễm bệnh mà còn hạn chế tối đa các hệ lụy như viêm phổi, sinh non, thai dị tật hoặc suy hô hấp ở trẻ sơ sinh.
Mục lục:
Tiêm phòng cúm khi mang thai có an toàn không?
Tiêm phòng cúm khi mang thai được các tổ chức y tế hàng đầu thế giới như CDC Hoa Kỳ, WHO và Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo là AN TÒAN. Đây là một trong số ít các loại vắc xin được chứng minh có thể sử dụng trong thai kỳ mà không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Vắc xin cúm sử dụng cho mẹ bầu là loại vắc xin bất hoạt, kích thích hệ miễn dịch của cơ thể tạo ra kháng thể để chống lại sự xâm nhập của virus cúm, giúp mẹ bầu phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh, bảo vệ an toàn cho thai nhi.
Lợi ích tiêm phòng cúm khi mang thai
Tiêm phòng cúm khi mang thai không chỉ giúp mẹ bầu giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế tối đa những ảnh hưởng từ virus cúm tới sự phát triển của thai nhi. Do đó, việc tiêm phòng cúm khi mang thai mang lại lợi ích kép, bảo vệ cả mẹ và bé.
- Giảm nguy cơ mắc cúm và biến chứng nặng cho mẹ: Khi mang thai, cơ thể mẹ bầu sẽ yếu hơn bình thường nên rất dễ bị nhiễm virus cúm. Và đặc biệt, trong thai kỳ, virus cúm có thể tiến triển nhanh và nguy hiểm gấp nhiều lần. Tiêm phòng cúm khi mang thai có thể giảm tới 60% các biến chứng từ bệnh, giảm nguy cơ nhập viện vì biến chứng viêm phổi, suy hô hấp.
- Giảm nguy cơ sảy thai, sinh non: Ở ba tháng đầu của thai kỳ, sự phát triển của thai nhi vẫn chưa ổn định. Sự xâm nhập của virus cúm làm tăng nguy cơ chậm phát triển ở thai, dị tật thai nhi, sảy thai, sinh non. Cách phòng ngừa nguy cơ này chính là tiêm phòng cúm cho bà bầu.
- Bảo vệ thai nhi trong 6 tháng đầu đời: Tiêm phòng cúm khi mang thai, kháng thể mẹ tạo ra truyền qua nhau thai hoặc sữa mẹ cho thai nhi, giúp trẻ có miễn dịch tự nhiên với cúm trong 6 tháng đầu đời – giai đoạn bé chưa thể tiêm vacin cúm.
Với những lợi ích trên, chị em đang mang thai hãy chủ động, sắp xếp lịch tiêm phòng cúm càng sớm càng tốt để có thai kỳ khỏe mạnh.
Thời điểm tiêm phòng cúm khi mang thai
Giai đoạn thích hợp tiêm phòng cúm
Là loại vacxin an toàn cho mẹ bầu do đó, chị em phụ nữ có thể tiêm phòng cúm bất cứ giai đoạn nào của thai kỳ (3 tháng đầu, 3 tháng giữa, 3 tháng cuối). Tuy nhiên, thời điểm tiêm phòng được khuyến kích cho bà bầu là ở 3 tháng giữa và cuối thai kỳ.
Điều này có thể giải thích rằng: Trong 3 tháng đầu thai kỳ, thai nhi bước vào giai đoạn phát triển quan trọng và rất nhạy cảm với các tác động từ bên ngoài. Vì vậy, nếu mẹ bầu cần tiêm vắc xin cúm, thời điểm phù hợp và an toàn hơn thường là 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, giúp mẹ yên tâm bảo vệ sức khỏe cho cả hai.
Tiêm phòng cúm trước mùa dịch
Các chuyên gia cũng khuyến cáo mẹ bầu nên đi tiêm phòng cúm càng sớm càng tốt, nhất là trước mùa dịch khoảng 2 tuần – 1 tháng. Bởi đây là thời điểm đủ để cơ thể tạo ra các kháng thể chống lại sự tấn công của virus cúm. Tại Việt Nam, mùa dịch thường diễn ra từ tháng 3 – tháng 4 và tháng 9 – tháng 10 hàng năm. Nên nếu chị em đang mang thai hãy chủ động tiêm phòng trước những thời điểm này để phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Tiêm phòng cúm khi mang thai có những loại nào?
Tiêm phòng cúm khi mang thai chủ yếu sử dụng vắc xin cúm bất hoạt (IIV – Inactivated Influenza Vaccine). Đây là loại vắc xin đã được xử lý để virus hoàn toàn không còn khả năng gây bệnh, đảm bảo an toàn cho thai phụ và thai nhi. Dưới đây là các nhóm vắc xin cúm phổ biến được chỉ định trong thai kỳ:
1. Vắc xin cúm bất hoạt 3 giá (IIV3)
Vắc xin cúm 3 giá chứa kháng nguyên của 3 chủng virus cúm đang lưu hành trong mùa cúm theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Bao gồm 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và một chủng cúm B (tùy mùa cúm)
Đặc điểm & lợi ích:
- Đảm bảo an toàn cho phụ nữ mang thai ở mọi giai đoạn.
- Tạo miễn dịch tốt cho cả mẹ và bé.
- Giảm nguy cơ biến chứng nặng như viêm phổi, sinh non, thiếu cân.
2. Vắc xin cúm bất hoạt 4 giá (IIV4 – Quadrivalent)
Vắc xin cúm 4 giá được sử dụng rộng rãi trong các cơ sở tiêm chủng hiện nay, giúp chống lại sự tấn công của 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria)
Ưu điểm nổi bật:
- Phổ bảo vệ rộng hơn so với vắc xin 3 giá.
- Được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai vào tam cá nguyệt 2 và 3.
- Giảm nguy cơ nhiễm cúm cũng như lây truyền cho trẻ sơ sinh sau sinh.
Một số loại vắc xin 4 giá phổ biến tại Việt Nam:
- VaxigripTetra (Pháp)
- Influvac Tetra (Hà Lan)
- GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc)
Quy trình tiêm phòng cúm khi mang thai
Tiêm phòng cúm khi mang thai phải tuân thủ theo quy chuẩn của Bộ y tế nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả, tránh những biến chứng không đáng có. Theo đó, quy trình tiêm phòng cúm khi mang thai bao gồm các bước sau:
Trước khi tiêm
Tại cơ sở y tế chuyên khoa, trước khi tiêm, bác sĩ sẽ trao đổi một vài thông tin với người bệnh như tiền sử mắc bệnh, triệu chứng đang mắc phải cũng như tư vấn về các loại vacxin. Sau đó, người bệnh có thể được chỉ định thực hiện một số hạng mục thăm khám chuyên sâu để đánh giá tình trạng sức khỏe có đủ điều kiện để tiêm vacxin.
Tiêm vacxin
Khi đủ điều kiện và mẹ bầu lựa chọn loại vacxin, nhân viên y tế sẽ tiêm vacxin ở cánh tay. Qúa trình diễn ra nhanh chóng chỉ vài phút.
Sau tiêm
Sau tiêm, mẹ bầu sẽ ở lại cơ sở y tế theo dõi 30 phút để kiểm tra phản ứng sau tiêm. Nếu không có gì bất thường có thể ra về và theo dõi tại nhà trong khoảng 24 – 48 giờ. Trường hợp cơ thể có những biểu hiện bất thường, mẹ bầu cần đi khám ngay để được xử lý kịp thời.
Những tác dụng phụ sau tiêm phòng cúm khi mang thai
Sau khi tiêm phòng cúm khi mang thai, mẹ bầu có thể gặp phải một số tác dụng phụ như:
Tác dụng phụ thường gặp:
- Đau, đỏ, sưng tại vị trí tiêm
- Mệt mỏi
- Đau đầu
- Sốt nhẹ
- Đau cơ, đau khớp
- Ớn lạnh
Đây đều là những triệu chứng chị em thường gặp sau khi tiêm và không có gì đáng ngại, là dấu hiệu không đáng lo ngại cho thấy cơ thể đang phản ứng với vacxin. Tình trạng này sẽ biến mất sau vài ngày nên chị em không cần quá lo lắng.
Tác dụng phụ ít gặp
Một số tác dụng phụ sau tiêm phòng cúm khi mang thai ít gặp ở bà bầu:
- Phát ban nhẹ
- Buồn nôn
- Sưng hạch
Trường hợp cần đi khám ngay
- Sốt cao trên 39°C kéo dài hơn 48 giờ.
- Khó thở, tím tái.
- Sưng lớn hoặc đau dữ dội tại vị trí tiêm.
- Nổi mẩn toàn thân, ngứa nhiều.
- Chóng mặt, lịm, yếu liệt tay chân.
Nếu có những triệu chứng trên sau tiêm vacxin phòng cúm, chị em cần đến cơ sở y tế ngay bởi dấu hiệu này cho thấy chị em có thể bị sốc phản vệ, phải được xử lý kịp thời để tránh gây biến chứng nặng nề, có thể tử vong.
Làm gì sau tiêm phòng cúm khi mang thai?
Sau khi tiêm phòng cúm, mẹ bầu nên chú ý những điều dưới đây để tránh để lại những hậu quả đáng tiếc:
- Uống đủ 1,5–2 lít nước/ngày.
- Nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh 24 giờ đầu.
- Chườm lạnh vùng tiêm nếu sưng.
- Không uống rượu bia trước và sau tiêm 24 giờ.
- Nếu sốt hoặc đau nhiều, có thể dùng paracetamol theo hướng dẫn.
- Tuyệt đối không được xoa dầu, chườm nóng, nặn chanh, đắp khoai tây hay bôi đắp bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.
Tiêm phòng cúm khi mang thai là biện pháp an toàn, hiệu quả và được khuyến cáo mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Việc tiêm đúng thời điểm, lựa chọn vắc xin phù hợp và tuân thủ hướng dẫn chuyên môn giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc cúm, hạn chế biến chứng nặng và đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh.
Nếu mẹ bầu đang chuẩn bị mang thai, đang ở bất kỳ giai đoạn của thai kỳ hoặc đang vào mùa cúm, việc tiêm vắc xin không nên trì hoãn. Hãy thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín để được khám sàng lọc và theo dõi an toàn.
